Μπορεί να έχουν περάσει 80 χρόνια από τη συγχώνευση της Τράπεζας Ανατολής με την Εθνική Τράπεζα, ωστόσο το υπεριωνόβιο εθνικό τραπεζικό σύστημα δείχνει να μην έχει αποβάλει τις παιδικές του ασθένειες. Η ψευδαίσθηση που επικρατεί είναι ότι με ακριβώς τα ίδια λάθη και με τις ίδιες συνταγές, τα τραπεζικά ιδρύματα θα βοηθήσουν την Ελληνική Οικονομία και για αυτό ενισχύονται σε βάρος των Ελλήνων πολιτών και της πραγματικής οικονομίας.
Μετά από τις αποτυχημένες προσπάθειες της Εθνικής Τραπέζης να συγχωνεύσει άλλα ιδρύματα, ίσως η συγχώνευση με την Τράπεζα Ανατολής, θα πρέπει να αποτελέσει «μνημόνιο» για όσους επιθυμούν να συνεργαστούν μαζί της. Οι μέτοχοι της Τραπέζης Ανατολής, ακόμη περιμένουν να αποπληρωθούν, μετά την εξαγορά της τραπέζης τους από την Εθνική Τράπεζα και η τελευταία προσπαθεί να αποφύγει τις υποχρεώσεις της, με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο, χρησιμοποιώντας ακόμη και τον Νόμο Σβώλου.
Ο Αλέξανδρος Σβώλος, ήταν επιφανής Έλληνας νομικός και πολιτικός που την περίοδο της Κατοχής διατέλεσε πρωθυπουργός της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθερώσεως (ΠΕΕΑ, γνωστής και ως «Κυβερνήσεως του Βουνού»). Στις 6 Σεπτεμβρίου 1944, ο Σβώλος ανέλαβε υπουργός Οικονομικών της κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου και στις 19 Νοεμβρίου 1944 οδήγησε την χώρα στην χρεοκοπία του 1944, που επιβλήθηκε με τον νόμο 18/1944, γνωστού ως Νόμος Σβώλου.
Πώς μπορεί όμως αυτός ο νόμος, να σχετίζεται ταυτόχρονα με τις πολεμικές αποζημιώσεις, το κατοχικό δάνειο που δόθηκε στους Γερμανούς και την υπόθεση της Τραπέζης Ανατολής;
Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΣΒΩΛΟΥ
Στις 21 Σεπτεμβρίου 2011 η Εθνική Τράπεζα εξέδωσε μια ανυπόγραφη ανακοίνωση για το θέμα της Τραπέζης Ανατολής, την οποία μοίρασε στα μέσα μαζικής ενημερώσεως. Η ανακοίνωση αυτή δόθηκε σαν σχετικό έγγραφο σε δικαστική υπόθεση από την ίδια την νομική ομάδα της Εθνικής Τραπέζης [1]
Η ανακοίνωση κατέληγε αναφορικά με τις απαιτήσεις των μετόχων της Τραπέζης Ἀνατολής στο ότι «Αυτές οι απαιτήσεις, όπως και κάθε άλλη χρηματική απαίτηση, υπήχθησαν στο καθεστώς του Ν. 18/1944 (Νόμος Σβώλου), με τον οποίο ορίστηκε σχέση ανταλλαγής 1 νέας δραχμής για κάθε 50 δις προϋφιστάμενες δραχμές και έτσι ουσιαστικά εκμηδενίστηκαν».
Είναι πιθανό η ανακοίνωση της Εθνικής Τραπέζης να ήταν απλά η απάντηση στις προχειρότητες μιας ομάδας καιροσκόπων, που δεν ερεύνησαν ποτέ σε βάθος την υπόθεση της Τραπέζης Ανατολής, και που μερικά από τα λάθη τους για την υπόθεση αναλύθηκαν διεξοδικά σε σχετικό δημοσίευμα (ἐδῶ). Ίσως λοιπόν επειδή απευθυνόταν σε αυτούς, να μην ελέγχθηκε το νομικό της υπόβαθρο και για αυτό να ήταν τελικά ανυπόγραφη.
Ωστόσο, όταν η Εθνική Τράπεζα προχωρεί σε μία τέτοια ανακοίνωση, αυτή θα πρέπει να έχει τεκμηριωθεί από το νομικό της τμήμα, ώστε να μην διασπείρει ιστορικές και νομικές ανακρίβειες τόσο στα μέσα μαζικής ενημερώσεως, όσο και στις δικαστικές αίθουσες.
Ο ΝΟΜΟΣ ΣΒΩΛΟΥ
Λόγω της μη εφαρμογής του άρθρου 1 του ν. 5261/1931, νομικοί κύκλοι θεωρούν πως ο νόμος 18/1944 (νόμος Σβώλου) είναι μία από τις τελευταίες ελπίδες της Εθνικής Τραπέζης, μαζί με την επέκταση εφαρμογής του δικαστικού ενσήμου και την αποκρυστάλλωση αρμοδιότητας σε δικαστήριο των Αθηνών, πιθανόν με μία εκούσια δικαιοδοσία ορισμού εκκαθαριστών από κάποιον (βλ. Αρτέμιος Σώρρας, άφραγκος επενδυτής και μεσάζοντας ακάλυπτων χρεογράφων).
Τα πιο σημαντικά σημεία του νόμου, που αφορούν στην υπόθεση της Τραπέζης Ανατολής, είναι το άρθρο 5, παράγραφος 2 και το άρθρο 7. Ωστόσο, επειδή με μισές αλήθειες δεν μπορεί ένας μελετητής να έχει σφαιρική άποψη, ακολουθεί πλήρες το κείμενο του Νόμου Σβώλου.
Νόμος 18 της 9/10 Νοεμβρίου 1944. Περί νομισματικής διαρρυθμίσεως.
(Φύλλο 14, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 1944
Άρθρο 1
- 1. Νομισματική μονάς εν Ελλάδι είναι η δραχμή, υποδιαιρουμένη εις 100 λεπτά.
- 2. Τα τραπεζογραμμάτια της Τραπέζης της Ελλάδος κυκλοφορούν ως νόμιμον χρήμα εντός της Επικρατείας.
- 3. Η σχέσις της δραχμής προς το επί Λονδίνου συνάλλαγμα ορίζεται από της 11ης Νοεμβρίου 1944 εις δραχμάς εξακοσίας (600) κατά Λίραν Αγγλίας.
- 4. Αι Στρατιωτικαί Λίραι Αγγλίας (ΒΜΑ), τμημάτων Λιρών 1-/- και σελινίων 10/-5/-, 2/6, 1/- ως και πεννών 6 θα κυκλοφορούν εντός της Ελληνικής Επικρατείας παραλλήλως μετά των τραπεζογραμματίων της Τραπέζης της Ελλάδος επί τη ανωτέρω ισοτιμία.
Άρθρο 2
- 1. Η Τράπεζα της Ελλάδος υποχρεούται να ανταλλάση επί τη εν άρθρω 1 & 3, ισοτιμία τα τραπεζογραμμάτια αυτής διά Στρατιωτικών Λιρών Αγγλίας, εφ` όσον η ζητουμένη ανταλλαγή δεν είναι μικροτέρα του ποσού των δώδεκα χιλιάδων δραχμών.
- 2. Η Τράπεζα της Ελλάδος ωσαύτως ανταλλάσσει διά τραπεζογραμματίων αυτής, τας Στρατιωτικάς Λίρας Αγγλίας (ΒΜΑ) απεριορίστως ως προς το ποσόν.
- 3. Προς κάλυψιν των εκ των άνω πράξεων απορρεουσών δαπανών η Τράπεζα της Ελλάδος θα εισπράττη δραχμάς δύο δι` εκάστην ανταλλασομένην ή παρεχομένην Στρατιωτικήν Λίραν Αγγλίας.
Άρθρο 3
- 1. Δι` αποφάσεως του Υπουργού των Οικονομικών και της Διοικήσεως της Τραπέζης της Ελλάδος, η Τράπεζα αύτη θα δύναται βραδύτερον να πωλή και Συνάλλαγμα επί Λονδίνου ως και έτερα εξωτερικά συναλλάγματα, εφ` όσον η αιτουμένη ποσότης δεν είναι αξίας μικροτέρας των δραχμών εξήκοντα χιλιάδων.
Η κατά τα ανωτέρω πώλησις θα γίνεται προκειμένου μεν περί του συναλλάγματος επί Λονδίνου επί τη εν άρθρω 1 & 3, ισοτιμία πλέον των συνήθων τραπεζικών εξόδων προκειμένου δε περί άλλων εξωτερικών συναλλαγμάτων επί ταις τιμαίς ταις αναγραφομέναις εν τω ημερησίω δελτίω της Τραπέζης της Ελλάδος. - 2. Η Τράπεζα της Ελλάδος δικαιούται να αγοράζη, και (υπό τους όρους και τας προϋποθέσεις του νόμου 5422 και έτους 1932 ως ούτος ετροποποιήθη και συνεπληρώθη διά των μέχρι και της 26 Απριλίου 1941 εκδοθέντων νόμων) να πωλή συνάλλαγμα επί Λονδίνου επί τη αυτή εν άρθρω 1 & 3. ισοτιμία μειουμένη ή ηυξημένη κατά τα συνήθη τραπεζικά έξοδα, ως και έτερα εξωτερικά συναλλάγματα επί ταις εν τω ημερησίω δελτίω αυτής αναγραφομέναις τιμαίς.
- 3. Οσον αφορά την τιμήν του επί Νέας Υόρκής συναλλάγματος αύτη θα καθορίζεται επί τη βάσει της διεθνούς τιμής αυτού.
Άρθρο 4
- Η εξαγωγή και των κατά τα άρθρα 2 και 3 του παρόντος νόμου κτωμένων Στρατιωτικών Λιρών Αγγλίας (ΒΜΑ) και του εξωτερικού συναλλάγματος επιτρέπεται μόνον υπό τους όρους και τας προϋποθέσεις του ν. 5422/32, ως ούτος ετροποποιήθη και συνεπληρώθη μέχρι και της 26 Απριλίου 1941.
Άρθρο 5
- 1. Τα εν κυκλοφορία τραπεζογραμμάτια της Τραπέζης της Ελλάδος εκδόσεων προγενεστέρων της 26 Απριλίου 1941, ως και τα μετά την χρονολογίαν ταύτην εκδοθέντα, τμημάτων των δραχμών 50, 100, 1000, 5000, 10.000, 25.000, 50.000, 100.000, 500.000, 1.000.000, 5.000.000, 10.000.000, 25.000.000, 200.000.000, 500.000.000, 2.000.000.000, 10.000.000.000, και 100.000.000.000 θα εξακολουθήσουν να κυκλοφορούν μέχρι της ανταλλαγής αυτών. Η σχέσις των ως άνω τραπεζογραμματίων προς την δραχμήν του άρθρου 1 του παρόντος νόμου ορίζεται εις πεντήκοντα δισεκατομμύρια (50.000.000.000). Ο χρόνος της λήξεως της ανταλλαγής και της παραγραφής των τραπεζογραμματίων των ανωτέρω κατηγοριών θέλει ορισθή δι` αποφάσεως της Τραπέζης της Ελλάδος, κυρουμένης υπό του Υπουργού των Οικονομικών και δημοσιευομένης εις την Εφημ. Της Κυβερνήσεως.
- 2. Οφειλαί πάσης φύσεως εις δραχμάς στηριζόμεναι εις γενεσιουργόν αιτίαν υφισταμένην προ της ισχύος του παρόντος νόμου εξοφλούνται διά ισαρίθμων δραχμών των εν τη προηγουμένω & τραπεζογραμματίων, εφ` όσον δεν παρήλθεν ο χρόνος της ανταλλαγής ως ανωτέρω, ή διά των κατά το άρθρον 1 δραχμών επί τη εν & 1 του παρόντος άρθρου σχέσει. Εξαιρούνται της διατάξεως ταύτης αι προς το Δημόσιον, τους Δήμους και τας Κοινότητας οφειλαί εκ φόρων εν γένει, ως και αι εισφοραί προς ασφαλιστικά ιδρύματα δημοσίου δικαίου, αίτινες θέλουν ρυθμισθή υπό ειδικού νόμου.
Άρθρο 6
- Αι κατά τας διατάξεις του άρθρου 55 & & 6 και 11 του καταστατικού της Τραπέζης της Ελλάδος προκαταβολαί, προεξοφλήσεις κλπ. δεν δύνανται να υπερβούν καθ` οιονδήποτε χρόνον το ποσόν των δραχμών δύο δισεκατομμυρίων (2.000.000.000), θα ενεργώνται δε κατά τρόπον εξασφαλίζοντα την νομισματικήν και πιστωτικήν πολιτικήν.
Άρθρο 7
- 1. Ο υπ` αριθμόν 4 της 30ης Οκτωβρίου 1944 νόμος (1) διατηρείται εν ισχύϊ, πλην του άρθρου 11 αυτού καταργουμένου από της ισχύος του παρόντος νόμου και επανερχομένων εν ισχύϊ των διά τούτου καταργηθεισών διατάξεων.
Διά β. διατάγματος προτάσει του Υπουργού των Οικονομικών εκδοθησομένου δύναται να καταργηθή ο ως άνω υπ` αριθ. 4 νόμος.Αι επί τη βάσει του άρθρου 11 του αυτού νόμου 4/30-10-44 συνωμολογημέναι ήδη υποχρεώσεις εις χρυσόν ή συνάλλαγμα μέχρι της ενάρξεως της ισχύος του παρόντος νόμου μετατρέπονται εις δραχμάς επί τη ισοτιμία τη καθορισθησομένη και δημοσιευθησομένη υπό της Τραπέζης της Ελλάδος την 11ην Νοεμβρίου 1944. - 2. Αι διατάξεις του νόμου 5422/32, ως ούτος ετροποποιήθη και συνεπληρώθη διά των μέχρι και της 26ης Απριλίου 1941 εκδοθέντων νόμων διατηρούνται εν ισχύϊ, εφ όσον δεν αντίκεινται εις τον παρόντα νόμον.
- 3. Καταργούνται αι διατάξεις: α) του ν.δ. 771/1941 “περί ενεργείας πασών των άνω των 30.000 δραχμών πληρωμών δι` επιταγών”, (2) ως ετροποποιήθη και συνεπληρώθη μεταγενεστέρως, πλην του άρθρου 2 του ν.δ. 1935/1942 (3), β) του α.ν. 2893/1941 “περί περιορισμού εις τας αποδόσεις καταθέσεων παρά Τραπέζαις κλπ. (4), γ) του ν.δ. 1946/1942 “περί χορηγήσεως πιστώσεων παρά πιστωτικών ιδρυμάτων” (5), ως ετροποποιήθη και συνεπληρώθη μεταγενεστέρως και δ) του νόμου 1984/1944.
Άρθρο 8
- Εν η περιπτώσει η Ελληνική Κυβέρνησις ήθελε προσχωρήσει εις διεθνή νομισματικήν συμφωνίαν, οι όροι της οποίας θα ήσαν ασυμβίβαστοι προς τον παρόντα νόμον, ο παρών νόμος θα τροποποιηθή δεόντως.
Άρθρο 9
- Η ισχύς του παρόντος νόμου άρχεται από της δημοσιεύσεώς του εις την Εφημ. της Κυβερνήσεως.
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΑΠΕΖΟΓΡΑΜΜΑΤΙΑ
Είναι φυσικό ότι ο ν. 18/1944 δεν ίσχυσε για τις μετοχές των Ανωνύμων Εταιρειών και ειδικά για τις υποχρεώσεις της Εθνικής Τραπέζης προς τους μετόχους της Τραπέζης Ανατολής, αφού η υποχρέωση αποπληρωμής στο παράδειγμα της Τραπέζης Ανατολής είναι κλασματική επί της περιουσίας της Εταιρείας, όποια και αν είναι αυτή (και μάλιστα όχι σε δραχμές, με εξαίρεση την προκαταβολή).
Αποδεικτικός για το παραπάνω είναι ο ίδιος ο νόμος Σβώλου, διότι σύμφωνα με το εδάφιο 3, της παραγράφου 1 του άρθρο 7: «Αι επί τη βάσει του άρθρου 11 του αυτού νόμου 4/30-10-44 συνωμολογημέναι ήδη υποχρεώσεις εις χρυσόν ή συνάλλαγμα μέχρι της ενάρξεως της ισχύος του παρόντος νόμου, δηλαδή μέχρι το 1944, (δεν ακυρώνονται αλλά) μετατρέπονται εις δραχμάς επί τη ισοτιμία τη καθορισθησομένη και δημοσιευθησομένη υπό της Τραπέζης της Ελλάδος την 11ην Νοεμβρίου 1944».
Συνεπώς, οι μετοχές της Τραπέζης Ανατολής οι οποίες ενσωματώνουν αξία 125 χρυσών φράγκων δεν έχουν ακυρωθεί, αλλά ισχύουν μέχρι σήμερα αφού προστατεύονται από την άνω διάταξη του ως μετοχές συνομολογηθείσες (αγορασθείσες) με νόμισμα, που αποτελεί και συνάλλαγμα και αξία σε χρυσό (χρυσά φράγκα).
Στον αλληλόχρεο λογαριασμό που έχει ανοιχτεί από την Εθνική Τράπεζα, σύμφωνα με την σύμβαση συγχβνεύσεως (άρθρο VΙ) στο όνομα των κομιστών των μετοχών, έπρεπε να διατηρείται το μετοχικό κεφάλαιο σε συνάλλαγμα (franc-or) και όχι δραχμές, σύμφωνα με τον Αναγκαστικό Νόμο της 26ης Απριλίου 1935 «Περί των εις ξένον νόμισμα κεφαλαίων Ελληνικών Ανωνύμων Εταιρειών».
Μελετώντας την σύμβαση συγχώνευσης της Τραπέζης Ανατολής με την Εθνική Τράπεζα, είναι ξεκάθαρο ότι το τίμημα εξαγοράς είναι το προϊόν της ειδικής εκκαθαρίσεως διανεμημένο εξίσου σε 280.000 μετοχές και αυξημένο κατά 50 δραχμές για το goodwill – την φήμη της τραπέζης. Κοινώς, η προκαταβολή μπορεί να ήταν δραχμική, αλλά η αποπληρωμή της μετοχής ήταν κλασματική επί των λογαριασμών της εκκαθαρίσεως, των οποίων η πλειονότητα ήταν σε συνάλλαγμα ( άρθρο VII: «Μέτοχοι της Τραπέζης της Ανατολής. Πληρωμή αυτών», σε αντιπαραβολή με το άρθρο ΙΙΙ: «Τίμημα της εξαγοράς»).
Μέχρι η υποχρέωση αυτή να εξειδικευθεί σε ποσό, δεν μπορεί να εκμηδενισθεί, ιδιαίτερα μάλιστα όσο η εταιρεία διαθέτει περιουσία την επομένη της εφαρμογής του νόμου, όπως καταθέσεις σε συνάλλαγμα, μετοχές άλλων εταιρειών, ακίνητα που δεν έχουν μεταγραφεί, και ένα μετοχικό κεφάλαιο σε συνάλλαγμα.
Ακόμη και στο αυτοσχέδιο έγγραφο που η Εθνική Τράπεζα παρέδωσε σε δικαστική διαμάχη ως «Τελική Κατάσταση Εκκαθαρίσεως της Τραπέζης Ανατολής», στα δεξιά του εγγράφου, αναφέρονται κάποια ποσά της εκκαθαρίεως, στα οποία αυθαίρετα κατέληξε η Εθνική Τράπεζα, αλλά και το συνάλλαγμα στο οποία τηρούνται. Το ποσό σε δραχμές είναι ελάχιστο, όπως φαίνεται στο σχετικό έγγραφο, και η Εθνική Τράπεζα μπορεί, με τις ευχές όλων μας, να εκμηδενίσει τις δραχμικές απαιτήσεις σύμφωνα με τον νόμο Σβώλου.
ΤΟ ΚΑΤΟΧΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ, ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΣΒΩΛΟΥ
Το 1942 οι γερμανικές κατοχικές δυνάμεις απεφάσισαν να πιέσουν το Ελληνικό δημόσιο να προχωρήσει στην σύναψη δανείου, με το οποίο θα καλύπτονταν τα έξοδα (κυρίως μισθοί και προμήθειες) των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Η κατοχική κυβέρνηση της εποχής διέταξε την Τράπεζα της Ελλάδος, ως τον ταμία του κράτους, να προχωρήσει στην συγκεκριμένη δανειακή σύμβαση προς την Γερμανία.
Στα πλαίσια της Δημοσιονομικής Διασκέψεως Εμπειρογνωμόνων της Ρώμης (14-3-1942) ανάμεσα στην Ιταλία και την Γερμανία, υπεγράφηε σχετική οικονομική συμφωνία που αφορούσε στην Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή, με την οποία εξαναγκαζόταν η Ελλάδα να δανειοδοτήσει τους κατακτητές για τις θηριωδίες εναντίον της, υπεγράφη από τους Γκίτζι και ΄Αλτενμπουργκ, αντιπροσώπους της Ιταλίας και της Γερμανίας στην Ελλάδα.
Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, ο Άλτενμπουργκ μετεβίβασε την υποχρέωση αυτή στην κατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου. Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας της κυβερνήσεως Τσολάκογλου, Πλάτωνας Χατζημιχάλης, παραιτήθηκε την ίδια ημέρα που ανακοινώθηκε η ρηματική διακοίνωση του Αλτενμπουργκ (23-3-1942) και ο Υπουργός Οικονομικών Σωτήριος Γκοτζαμάνης ανέλαβε και τα καθήκοντα του υπουργού Εθνικής Οικονομίας.
Ο Υπουργός Οικονομικών έδωσε εντολή στην Τράπεζα της Ελλάδος να υπακούσει στις εντολές του Γερμανού Αλτενμπουργκ και να προχωρήσει στην δανειοδότηση των δυνάμεων κατοχής, ενώ η Ελληνική οικονομία ήταν ήδη στα πρόθυρα της καταρρεύσεως.
Σε πρώτη φάση η κατοχική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να καταβάλλει στις δυνάμεις κατοχής το ποσό των 1,5 δισεκατομμυρίων δραχμών σαν έξοδα κατοχής. Οι δραχμικές αναλήψεις από την Τράπεζα της Ελλάδος πάνω από το ποσό αυτό θα χρεώνονταν ως δάνειο προς τις κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ιταλίας, μετατρέποντας την Τράπεζα της Ελλάδος σε έναν κουμπαρά για τις δυνάμεις του άξονα. Ακολούθησαν διαδοχικές τροποποιήσεις της συμφωνίας μέσα στο 1942 και με νέα συμφωνία στην οποία αναγκάστηκε να συμμετάσχει και η Ελλάδα, συμφωνήθηκε ο δανεισμός να σταματήσει την Πρωταπριλιά του 1943, οπότε και θα ξεκινούσε η άτοκη αποπληρωμή του. Με βάση τις νέες συμφωνίες, οι δαπάνες κατοχής αυξήθηκαν στα 8 δισεκατομμύρια δραχμές τον μήνα, ενώ το τελειωτικό κτύπημα έδωσε νέα συμφωνία που κατάργησε το μηνιαίο όριο! Και αυτό δεν ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα.
Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις
Το συνολικό ύψος του δανείου που δόθηκε αναγκαστικά από το υπό κατοχή Ελληνικό κράτος μόνο στη Γερμανία του Γ’ Ράιχ ξεπέρασε το 1,5 τρις δραχμές και ανήλθε στο ποσόν των 1.530.033.302.528.819 δραχμών (έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος 1947), τη στιγμή που ο Ελληνικός πληθυσμός λιμοκτονούσε.
Μέσα στις τελευταίες πέντε δεκαετίες, από την δεκαετία του ’60 έως σήμερα, εκπονήθηκαν διάφορα άρθρα και μελέτες για το θέμα αυτό, από τον καθηγητή Αγγελόπουλο το 1962, έως τον σύγχρονο μας Δημοσθένη Κούκουνα [4], ο οποίος δίνει τον δικό του άξιο αγώνα για το θέμα. Τελευταία μάλιστα έχουν εμφανισθεί και σχετικές δημοσιεύσεις και από μελετητές που παρουσιάζουν τον νόμο Σβώλου σαν τροχοπέδη στην διεκδίκηση των πολεμικών αποζημιώσεων.
Διαβάζοντας μάλιστα το άρθρο του Τάκη Μίχα στο protagon.gr με τίτλο «Η αλήθεια για το κατοχικό δάνειο» [2] είναι εμφανές το γεγονός ότι γίνεται προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί ο νόμος Σβώλου, για να διαγράφει και η υποχρέωση επιστροφής του κατοχικού δανείου από την Γερμανική κυβέρνηση.
Μάλιστα στο συγκεκριμένο άρθρο φιλοξενείται δήλωση του νομικού Γεωργίου Στεφανάκη για το θέμα: «Κατά Νοέμβριο 1944 υπό Γεωργ. Παπανδρέου, η κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητος» ομοφωνούντων και των κομμουνιστών, θέσπισε τον ν. 18/44. Τον άλλοτε πασίγνωστο ως «νόμο Σβώλου». Κατ΄ άρθρ. 1 ορίσθηκε ότι νομισματική μονάς (μας) είναι η δραχμή. Κατ΄ άρθρ. 5 § 1 η σχέση της εισαχθείσας δραχμής προς την αντικατασταθείσα ωρίσθη σε 50 δισεκατομμύρια παλαιών δρχ. έναντι μιας (1) νέας. Ουσιαστικά διαγράφηκαν όλες οι κατοχικές οφειλές. Ο νόμος δεν εξαιρεί οφειλές αλλοδαπών, άρα και Γερμανών. Κατακρίθηκε (ο νόμος) ως άδικος. Ίσχυσε όμως. Ισχύει ακόμη. Δεν μεταβάλλεται το ζήτημα και εάν τονισθεί ο χαρακτήρας του δανείου ως αναγκαστικού. Αν προβληθεί, δηλαδή, το εντεύθεν φανερό αδίκημα κατά της χώρας. Οι εδώ οφειλές εξ αδικήματος, κατ΄ άρθρ. 26 ΑΚ, υπόκεινται στο εθνικό μας δίκαιο. Άρα διέπονται από τον ν. 18/44.».
Αυτή η δήλωση σίγουρα ακολουθεί το σκεπτικό της Εθνικής Τραπέζης στην υπόθεση της Τραπέζης Ανατολής. Θεωρούν λοιπόν κάποιοι νομικοί κύκλοι ότι ο νόμος Σβώλου (ν. 18/1944) εξαφάνισε όλες τις προϋπάρχουσες υποχρεώσεις προ του 1944 και μαζί με αυτές την υποχρέωση της επιστροφής του κατοχικού δανείου από την Γερμανία στην Ελλάδα, τις πολεμικές αποζημιώσεις, αλλά και την υποχρέωση αποπληρωμής του προϊόντος της εκκαθαρίσεως της Τραπέζης Ανατολής από την Εθνική Τράπεζα προς τους κομιστές μετοχών της απορροφηθείσης τραπέζης.
Εκεί που σίγουρα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι στο γεγονός ότι ο ίδιος ο νόμος Σβώλου εξαιρεί στο άρθρο 5, παράγραφος 2 τις οφειλές προς το Δημόσιο, τους Δήμους και τις Κοινότητες, ενώ στο άρθρο 8, γίνεται ειδική μνεία για τροποποιήσεις με μελλοντικές διεθνείς νομισματικές συμφωνίες. Επειδή είναι ξεκάθαρο ότι η Τράπεζα της Ελλάδος λειτουργούσε ως εντολοδόχος του Ελληνικού δημοσίου, τα χρήματα του οποίου προσέφερε στους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές, ένα τέτοιο δάνειο του Ελληνικού Δημοσίου προς την Γερμανία δεν μπορεί να υπόκειται στις ρυθμίσεις του νόμου Σβώλου. Μπορεί να καλύπτεται από διατάξεις άλλων νόμων, αλλά σίγουρα όχι του ν. 18/1944.
Ακόμη και η αναφορά στην «μη εξαίρεση οφειλών αλλοδαπών, άρα και Γερμανών» είναι και αυτή ανακριβής, αφού στα επόμενα χρόνια υπήρξαν διεθνείς συμφωνίες που επικυρώθηκαν με νέους νόμους και οδήγησαν στην αποπληρωμή τέτοιων ακριβώς οφειλών αλλοδαπών. Παράδειγμα διεθνούς συμφωνίας που επικυρώθηκε με νόμο ήταν η πλήρης αποπληρωμή των υποχρεώσεων της Ελληνικής πολιτείας προς τους Αμερικανούς ομολογιούχους, για το σύνολο των υποχρεώσεων, στο ακέραιο του κεφαλαίου, παρά την ψήφιση του νόμου Σβώλου [5][6].
Ανάλογη ρύθμιση έγινε και για τους Άγγλους ομολογιούχους, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, στις οποίες ηγήθηκε της Ελληνικής πλευράς ο υποδιοικητής της Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος Ν. Γαζής. Σε αυτές κατατέθηκε προσφορά από το Ελληνικό κράτος προς τους Άγγλους, κατά την οποία καλύφθηκε το 96% του ονομαστικού κεφαλαίου, μεταξύ των ετών 1965 και 1967 [7][8].
Σίγουρα ο νόμος Σβώλου επηρέασε τις καταθέσεις σε δραχμές εντός της χώρας. Φυσικά όμως δεν θα μπορούσε να επηρεάσει τραπεζικές καταθέσεις Ελλήνων πολιτών εκτός της Ελλάδας ή καταθέσεις και επενδύσεις σε ξένα νομίσματα εντός της Ελληνικής επικράτειας. Ο νόμος αυτός ήταν νομισματικός και αφορούσε στην Ελληνική δραχμή και μόνο.
Παράλληλα, ο νόμος Σβώλου δεν επηρέασε τα διεθνή δάνεια και τις υποχρεώσεις από και προς το Ελληνικό Δημόσιο. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο δεν θα φτάναμε να πληρώνουμε μέσα στον εικοστό αιώνα δάνεια από την Ελληνική επανάσταση, κάτι που δυστυχώς είναι πραγματικό γεγονός.
Και κυρίως ο νόμος Σβώλου δεν επηρέασε τις πολεμικές αποζημιώσεις, αφού το ποσό αυτών δεν συγκεκριμενοποιήθηκε ποτέ πριν το 1944, αλλά αργότερα, μέσα από διεθνείς συμφωνίες και νομικές διεκδικήσεις. Οι πολεμικές αποζημιώσεις σαν υποχρέωση της Γερμανίας μπορεί να βασίζονται στα εγκλήματα των Γερμανών την περίοδο της κατοχής, ωστόσο η οφειλή της Γερμανίας προς τους παθόντες αποκρυσταλλώθηκε αργότερα, κατά την καταδίκη των πρακτικών αυτών από διεθνή δικαστήρια και οργανισμούς.
Μπορεί τα παραπάνω να μην βοηθούν το σκεπτικό της νομικής ομάδας της Εθνικής Τραπέζης, ωστόσο είναι η ιστορική πραγματικότητα και εκφράστηκε μέσα από τις διεθνείς συμφωνίες του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1962 και του Γεωργίου Παπανδρέου αμέσως μετά, χωρίς ποτέ να αναφερθεί ο νόμος Σβώλου, που θα βοηθούσε στην διαγραφή χρεών προηγουμένων δεκαετιών. Δυστυχώς, όψιμα κάποιοι ανακαλύπτουν νομικά προσχώματα, τα οποία σίγουρα δεν εξυπηρετούν το συμφέρον των Ελλήνων.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΤΕ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΟ 1948 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
Σημαντική για την εφαρμογή του ν. Σβώλου είναι και η απαντητική επιστολή της Εθνικής Τραπέζης προς την Ιωνική Τράπεζα, την 8η Δεκεμβρίου 1948, στην οποία καλείται από την Ιωνική Τράπεζα να προσδιορίσει την αξία μετοχών της Τραπέζης της Ανατολής, χωρίς το κουπόνι 55.
Απάντηση της Εθνικής Τράπεζας προς την Ιωνική
Ερώτημα της Ιωνικής προς την Εθνική Τράπεζα
Η απάντηση της Εθνικής Τραπέζης καταλήγει στο ότι:
«αι εις χείρας του πελάτου σας μετοχαί, φέρουσαι την υπ αριθ. 56 μερισματαπόδειξιν, ουδεμίαν αξίαν έχουσιν, δοθέντος ότι κατά την αποκοπήν της μερισματαποδείξεως Νο 55, οι κομισταί των μετοχών τούτων θα έχουν πληρωθεί το ανωτέρω κατά μετοχήν συμφωνηθέν ποσόν των Δρχ. 200».
Μόλις 4 χρόνια μετά την εφαρμογή του ν. 18/1944, η Εθνική Τράπεζα φυσικά δεν τον επικαλείται και αρκείται στην έλλειψη της μερισματαποδείξεως Νο 55.και στην υποτιθέμενη λήξη της εκκαθαρίσεως. Τελικά, οι μετοχές αυτές δεν είχαν αξία γιατί δεν είχαν τη μερισματαπόδειξη Νο 55 ή γιατί ίσχυσε ο νόμος Σβώλου;
Φαίνεται πως η νομική ομάδα της Εθνικής Τραπέζης την περίοδο εκείνη και λίγα μόνο χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου Σβώλου, είχε διαφορετική άποψη από την σημερινή, μια και είναι φυσικό τέτοιες απαντήσεις να μπορούσαν να πείσουν απλούς πολίτες το 1948, αλλά να μην είναι δυνατόν να σταθούν στην σημερινή νομική πραγματικότητα. Όπως εξελίχθηκε λοιπόν η λογιστική και η νομική, έτσι εξελίχθηκε και το άλλοθι της Εθνικής Τραπέζης.
ΤΙ ΕΓΙΝΑΝ ΟΙ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Τον Φεβρουάριο του 1933 δημοσιεύτηκε ανακοίνωση της Εθνικής Τραπέζης προς το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, σχετική με την εκκαθάριση της Τραπέζης Ανατολής, η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε:
Τον Φεβρουάριο του 1933 δημοσιεύτηκε ανακοίνωση της Εθνικής Τραπέζης προς το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, σχετική με την εκκαθάριση της Τραπέζης Ανατολής, η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Συνεπώς από της 15ης Φεβρουαρίου αι μετοχαί της Τραπέζης Ανατολής διαπραγματεύονται εν τω Χρηματιστηρίω Αθηνών άνευ της υπ. Αριθ. 55 μερισματαποδείξεως και φέρουσαι την σχετικής σφραγίδα περί καταβολής των 200 δραχμών. Μετά το πέρας της εκκαθαρίσεως η Εθνική Τράπεζα θέλει καταβάλει το αναλογούν τυχόν εκάστη μετοχή της Τραπέζης Ανατολής, επί πλέον των δραχμών 150, υπόλοιπον του προϊόντος της εκκαθαρίσεως».
Η Εθνική Τράπεζα ωστόσο θεωρεί ότι οι προκαταβολές των 200 δραχμών, που δεν έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα, έχουν εκμηδενιστεί από τον νόμο Σβώλου, λόγω μιας εντυπωσιακής αποφάσεως του Ειρηνοδικείου Αθηνών με αριθμό 2547/2004, στην οποία εξίσου εντυπωσιακή ήταν η ανυπαρξία επιχειρημάτων εκ μέρους του ενάγοντα.
Δυστυχώς για την Εθνική Τράπεζα, ακόμη και οι προκαταβολές των 200 δραχμών δεν είναι στο απυρόβλητο.
Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία (ΝΔ 1195/1942), μετά την παρέλευση 5 ετών από την έναρξη καταβολής των προκαταβολών, το Ελληνικό δημόσιο θα έπρεπε να είχε εισπράξει τις προκαταβολές τις οποίες δεν απέδωσε η Εθνική Τράπεζα στους μετόχους, γιατί αυτοί δεν προσκόμισαν τις μετοχές τους στο προβλεπόμενο από τον νόμο χρονικό διάστημα. Και αυτό θα έπρεπε να γίνει πολύ πριν εκδοθεί ο νόμος Σβώλου και μάλιστα το 1938, πέντε χρόνια μετά την απαρχή της καταβολής τους.
Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία (ΝΔ 1195/1942), μετά την παρέλευση 5 ετών από την έναρξη καταβολής των προκαταβολών, το Ελληνικό δημόσιο θα έπρεπε να είχε εισπράξει τις προκαταβολές τις οποίες δεν απέδωσε η Εθνική Τράπεζα στους μετόχους, γιατί αυτοί δεν προσκόμισαν τις μετοχές τους στο προβλεπόμενο από τον νόμο χρονικό διάστημα. Και αυτό θα έπρεπε να γίνει πολύ πριν εκδοθεί ο νόμος Σβώλου και μάλιστα το 1938, πέντε χρόνια μετά την απαρχή της καταβολής τους.
Οι προκαταβολές δυστυχώς δεν ανήκαν στην Εθνική Τράπεζα για να τις οικειοποιηθεί, όπως ορίζει σαφέστατα και η κείμενη νομοθεσία. Επίσης, ο νόμος Σβώλου στο άρθρο 6 διαφοροποιεί τις οφειλές προς το Δημόσιο, και το σίγουρο είναι πως το εθνικό συμφέρον μας επιτάσσει να ερευνήσουμε αν το Ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να κερδίσει ένα σημαντικό ποσό στην μάχη που δίνει για την ανοικοδόμηση της ελληνικής οικονομίας.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει επίσης να διευκρινισθεί η τύχη των μερισμάτων της Τραπέζης Ανατολής του έτους 1931 και αν αυτά αποδόθηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο, μετά την πάροδο της πενταετίας, όπως ορίζει ο νόμος. Το σχετικό μέρισμα δεν διαμοιράστηκε στους μετόχους, αλλά ενσωματώθηκε στην εκκαθάριση της Τραπέζης Ανατολής, χωρίς να εμφανισθεί έκτοτε σε σχετικό ισολογισμό.
ΔΩΡΕΑΝ ΧΡΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΟΠΩΣ ΤΟ 1932
Ο όμιλος της ΕΤΕ
Η πολιτική ηγεσία έχει προχωρήσει τελευταία σε δακρύβρεχτες δηλώσεις για την Εθνική Τράπεζα, ξεχνώντας ότι η συγκεκριμένη τράπεζα είναι μια ιδιωτική εταιρεία που δεν ανήκει καν σε Έλληνες και εταιρικά δεν έχει καμμία διαφορά από ένα μανάβικο στο Ιράν. Μάλιστα το μανάβικο στο Ιράν, μπορεί να είναι και θετικό για την οικονομία της Ελλάδας, γιατί δεν κερδοφορεί σε βάρος των Ελλήνων με τοκογλυφικά επιτόκια και όταν βρεθεί σε δύσκολη θέση δεν χρηματοδοτεί τον εαυτό του σε βάρος της δικής μας οικονομίας.
Η Εθνική Τράπεζα ηγείται σήμερα του μεγαλύτερου Ομίλου χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, με δυναμική παρουσία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Ο Όμιλος της ΕΤΕ δραστηριοποιείται διεθνώς σε 12 χώρες, όπου ελέγχει, εκτός της ΕΤΕ, 9 τράπεζες και 58 εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών και λοιπών υπηρεσιών, απασχολώντας 35.078 εργαζομένους.
Η Εθνική Τράπεζα με την σειρά της προσπαθεί να συγκεντρώσει το 10% των χρημάτων που θα λάβει με την ανακεφαλαιοποίηση. Το 90% απλά το φορτώνει στην πλάτη του Έλληνα φορολογουμένου με υποσχέσεις για την συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας, μια διαδικασία που σίγουρα θα ζημιώσει στο τέλος το Ελληνικό Δημόσιο. Και μάλιστα η Εθνική Τράπεζα καλεί το σύνολο των Ελλήνων επιχειρηματιών να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια, την οποία εύκολα θα μπορούσε να ολοκληρώσει από μόνη της με την κινητοποίηση του ενεργητικού του NBG Group.
Όταν υπάρχει δωρεάν χρήμα, για ποιο λόγο μια ανώνυμη εταιρεία να μην το “μαζέψει”, ειδικά όταν τα συμφέροντα των βασικών ιδιοκτητών της δεν συμπορεύτηκαν ποτέ με τα όνειρα των Ελλήνων πολιτών. Αν ο άξιος και ικανός οικονομολόγος και πολιτικός Αλέξανδρος Σβώλος, έβλεπε την κατάντια του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος και πώς αυτό προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το νόμο του, ίσως να μην κατέβαινε ποτέ από το βουνό…
Παραπομπές
[5] «Δυσμενείς δια την Ελλάδα οι όροι της υπογραφείσης συμφωνίας με τους εις Η.Π.Α. ομολογιούχους», Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 20ης Οκτωβρίου 1962.
[7] «Ο εξωτερικός δανεισμός στην γένεση και εξέλιξη του Νέου Ελληνικού Κράτους 1824-2009», Μελέτη του Τ. Ηλιαδάκη, Εκδόσεις Μπατσιούλας, Αθήνα, 2011
[8] «1962-64: Η Ελλάδα παραδίδεται στους ξένους ομολογιούχους», Τάκης Κατσιμάρδος, Ημερησία 7.4.2011
πηγή: filonoi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου